Όπως γνωρίζετε, στον Πειραιά η εκρηκτική βιομηχανική, εμπορική, αλλά και οικονομική ανάπτυξη, είχε σαν αποτέλεσμα, όχι μόνο την εξαφάνιση των ελεύθερων χώρων, εξ’ αιτίας της βάναυσης οικοδομικής αξιοποίησής τους, αλλά και τη σοβαρή διαταραχή του κοινωνικού ιστού.
Η μετακίνηση των πιο ευκατάστατων (και – αντικειμενικά – με αρκετά υψηλό μορφωτικό επίπεδο) γηγενών Πειραιωτών προς τα προνομιούχα προάστια, μπορεί ίσως να ερμηνεύσει, όχι όμως και να δικαιολογήσει την «μετάλλαξη» του παλιού – καλού Πειραιά, σε μια απρόσωπη πόλη με γραφεία, μαγαζιά και πολλές καφετέριες … που κλείνουν νωρίς,
Η Δημοτική Αρχή κάποιες φορές εξάγγειλε κάποιο πολιτιστικό σχεδιασμό, ή την αξιοποίηση κάποιων χώρων, για πολιτιστικούς σκοπούς, που έμεναν στα λόγια ή στα χαρτιά, μέχρι τις επόμενες εκλογές.
Αλλά και όσοι Πειραιώτες θα μπορούσαν εν δυνάμει να στηρίξουν κάποιες ενδιαφέρουσες πολιτιστικές προσπάθειες (θέατρο «Κύβος», του Γεωργιάδη, «θέατρο του Πειραιά», του Βουτέρη κ. ά.) για κάποιους ανεξήγητους λόγους τις αντιμετώπισαν με απίστευτη αδιαφορία, μέχρι που οι προσπάθειες έσβησαν, ή … μεταδημότευσαν.
Έτσι, σε μια πόλη 250.000 κατοίκων, που κάποτε είχε εννέα θέατρα, οκτώ κινηματογράφους, καμιά δεκαριά πολιτιστικούς συλλόγους και δυο κινηματογραφικές λέσχες, τα τελευταία είκοσι χρόνια έμεινε με :
- Το «Βεάκειο», που ο Δήμος το νοικιάζει τα καλοκαίρια, σε οποιοδήποτε θεατρικό ή μουσικό σχήμα το ζητήσει πρώτο…
- Το «Δελφινάριο», που ο Δήμος νοικιάζει σε οποιονδήποτε, με μόνο κριτήριο την πλειοδοσία του στη σχετική δημοπρασία …
- Το χειμερινό «Κωσταράκος», χαμένο κάπου στα Καμίνια, ικανό να στεγάσει παραστάσεις, πολύ μικρών απαιτήσεων …
- Το ιδιωτικό «Αυλαία», σπανίως ανοιχτό και με θεάματα που κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι προάγουν τον πολιτισμό…
- Το εμβληματικό Δημοτικό, που επαναλειτουργεί από το 2013 και για την ώρα ψάχνει για τον … καλλιτεχνικό «βηματισμό» του και για την κάλυψη των υπέρογκων εξόδων του…
- Και το θέατρο «Κάτω απ’ τη γέφυρα», που επιβιώνει από το 1996 κι έχει κουράγιο να φτάσει μέχρι το 2096 (τουλάχιστον).
Αλλά επειδή το 2096 αργεί ακόμα, ας γυρίσουμε στο 1996.
Απ’ τον προηγούμενο χρόνο έψαχνα να βρω ένα χώρο για να κάνω ένα θέατρο στον … Πειραιά (πιστέψτε με, δεν το λέω σαν ανέκδοτο)
Το εκμυστηρεύτηκα στη φίλη μου, την Κατερίνα τη Σκλεπάρη.
Ήταν πρόεδρος στο Γ΄ διαμέρισμα, πολύ έντιμος άνθρωπος και πάλευε για το καλύτερο.
Ήταν Ιούλιος, όταν συναντηθήκαμε κάτω από τη (γνωστή) γέφυρα
Αρχικά, ήθελε να μου δείξει το «χώρο», που πίστευε ότι θα μπορούσε να στεγάσει κάποιες εκδηλώσεις. Μου ζήτησε … προτάσεις και με ρώτησε αν θα ήμουν διατεθειμένος να βοηθήσω.
– Κατερίνα – της λεω – και προτάσεις έχω, και διάθεση για δουλειά και κάτι λίγα λεφτά στην άκρη. Αυτός ο χώρος, μου κάνει … «κάτι». Αν με βεβαιώσεις ότι κανένας – ούτε εσύ – δεν θα μπερδευτεί στα πόδια μου, μπορώ να το κάνω εδώ το θέατρο. Αν το δέχεσαι, αύριο θα έχεις τις προτάσεις μου. Κατάθεσέ τις στο Δ.Σ.. Κι αν συμφωνήσουν ομόφωνα, να καταθέσετε την απόφασή σας στο Δ.Σ. του Δήμου και να ζητήσετε δημοπρασία. Τα άλλα, ΟΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ, ασ’ τα σε μένα.
Εκείνη την εποχή, δήμαρχος ήταν ο Λογοθέτης.
Ο Στελάρας, ο Αγωνιστής. Τον είχα γνωρίσει στο Πολυτεχνείο το Νοέμβρη του ’73. Μετά τον είδα δήμαρχο στην Κοκκινιά και τον καμάρωσα. Μετά δήμαρχο στον Πειραιά και τον λυπήθηκα.
Πήγα και τον βρήκα. Το και το του λέω. Αυτό έχω στο μυαλό μου.
Προχώρα Νικόλα – μου λέει ο Στέλλιος – κι όσο μπορώ θα βοηθήσω.
Και … προχώρησα.
Ο Στέλιος δεν βοήθησε. Κι όσο το σκέφτομαι, ίσως να έκανε ζημιά.
Γιατί αν στη θέση του ήταν ένας άγνωστος ή εχθρικός δήμαρχος (όπως ο Μιχαλολιάκος για παράδειγμα) θα το «έψαχνα» πολύ και θα έβρισκα τα προβλήματα και του χώρου και του συμβολαίου που υπέγραψα (που ακόμα δεν έχουν λυθεί) και ίσως σταματούσα, όσο ήταν καιρός.
Παρένθεση (για την ιστορία) : Αυτοί που βοήθησαν, ήταν ο Σταύρος Νανίδης, ο Χρήστος Ψωμάς και αργότερα, ο Χρήστος Αγραπίδης, ο ευγενικός άνθρωπος, που επιμένει να υποστηρίζει ότι είναι … δεξιός. Χωρίς τον Αγραπίδη, το θέατρο θα είχε «πεθάνει» από το 2000.
Με το Λογοθέτη και τη Σκλεπάρη, θέλαμε να φτιάξουμε ένα «σπίτι» για την Τέχνη, το Θέατρο, τη Μουσική, την Ποίηση, τη Λογοτεχνία.
Το πιστεύαμε ΤΟΤΕ και θα το κάναμε.
Έναν (και μοναδικό, δυστυχώς ακόμη) πολυχώρο πολιτισμού στην πόλη.
Ποιος υπολόγιζε, ότι οι Πειραιώτες είχαν άλλα «ζητούμενα».
Ποιος φανταζόταν την Κατερίνα να γυρίζει σπίτι της και το Στέλιο (ευάλωτο πάντα σε κάθε λογής λαμόγιο) να φεύγει «λασπωμένος».
Έμεινα μόνος, να παλεύω με τους «δράκους» της γέφυρας, που χρόνια βολεμένοι στο σκοτάδι, θυμώσανε που είχα … ανάψει τα φώτα.
Πρεζάκια που χάσανε ο στέκι τους, πρεζέμποροι που χάσανε την πελατεία τους, τσαντάκηδες, περιθωριακοί και ύποπτοι άστεγοι.
Αλλά και άνθρωποι της νύχτας ενδιαφέρθηκαν και προσπάθησαν να με πείσουν με «ζεστά» επιχειρήματα, να φύγω για να το κάνουν σκυλάδικο. Τον Ιούνιο του 2007 έβαλαν φωτιά στο θέατρο.
Αλλά εγώ δεν έφυγα.
Στο «Ιστορικό», αν σας ενδιαφέρει, αναφέρονται όσο το δυνατόν πιο επιγραμματικά, τα πεπραγμένα μας, από την Κυριακή 9 Φλεβάρη του ‘97, που «ανοίξαμε την αυλαία μας», μέχρι σήμερα.
Με ρεαλισμό και χωρίς ίχνος ξιπασιάς ή αμετροέπειας, θεωρούμε ότι το θέατρο «Κάτω απ’ τη γέφυρα» είναι πια μια έγκυρη και καταξιωμένη στέγη πολιτισμού, που επιβίωσε μακριά από κυκλώματα και παρεμβάσεις, με πολλή δουλειά, καλή διαχείριση και με σεβασμό στις υποχρεώσεις του έναντι των συνεργατών, των εργαζομένων, αλλά και έναντι της πολιτείας.
Εύχομαι να συνεχίσει έτσι, ακόμα κι όταν θα πάψω να υπάρχω εγώ.
Νίκος Δαφνής
Εργάτης του θεάτρου και Πειραιώτης
Υ.Γ. Υπάρχει και μια «πληγή» που θα με πονάει πάντα.
Αρκετούς μήνες πριν γίνει το θέατρο, είχα ιδρύσει το «Θεατρικό οργανισμό «Κάτω απ’ τη γέφυρα». Ήταν αστική μη κερδοσκοπική εταιρία και όνειρό μου ήταν να λειτουργήσει σαν … κολεκτίβα.
Όλοι οι εργαζόμενοι (ηθοποιοί, τεχνικοί και προσωπικό) να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων, στα έξοδα και στα έσοδα.
Αυτό, δεν κατάφερα να το «εμπνεύσω» όταν έπρεπε.
Μετά ήταν μάταιο να το προσπαθώ, αφού όλα είχαν αλλάξει.
Ίσως το καταφέρει αυτός (ή αυτή) που θα συνεχίσει μετά από μένα.